Master of Business Administration

مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) مخفف عبارت Master of Business Administration درجهٔ کارشناسی ارشد در رشته مدیریت است. این دوره برای اولین بار در اواخر قرن نوزدهم در آمریکا طرح ریزی شد که حاصل صنعتی شدن این کشور و رویکرد علمی به مدیریت بود.

دوره‌های مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) به گونه‌ای برنامه ریزی می شوند تا دانشجویان را با جنبه‌های مختلف مدیریت یک کسب و کار (بیزنس) همچون حسابداری، بازاریابی، منابع انسانی، مدیریت عملیات، مدیریت تبلیغات و برنامه ریزی استراتژیک آشنا سازند.

بیشتر دانشجویان مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) یک زمینه تخصصی را برای مطالعه و تحصیل انتخاب می کنند و تقریبا یک سوم از واحدهای تحصیلی خود را در این زمینه برمیگزینند. برای مثال، دانشجویانی که گرایش بازاریابی را انتخاب می کنند دوره‌های ویژه‌ای را که بر روی بازاریابی دیجیتال یا بازاریابی بین المللی تمرکز دارد برمی گزینند.

موسسات و آموزشگاه‌های بازرگانی در حال حاضر مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) را در دوره‌های آموزشی تمام وقت، پاره وقت، کاربردی و از راه دور ارایه می دهند.

هدف اصلی مدیریت ارشد کسب و کار هدف اصلی مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) پذیرش فارغ التحصیلان دوره های کارشناسی در رشته‌های مختلف (به خصوص رشته‌هایی غیر از مدیریت) و پرورش افرادی است که قادر باشند در زمینه‌های زیر انجام وظیفه نمایند:

اداره و راهبری مؤثر و کارآمد سازمان یا یکی از زیر مجموعه‌های آن

ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان

طراحی، هدایت و رهبری تحول در کل سازمان پس از کسب تجارب عملی در مدیریت

کارآفرینی با ایجاد فعالیت های جدید در درون سازمان و یا ایجاد سازمانهای جدید

ارائه خدمات مشاوره ای و مطالعاتی در زمینه های مدیریتی به مدیران سازمانها

منظور از کسب و کار یعنی کلیه عملیاتی که از تولید تا فروش و خدمات پس از فروش کالا یا خدمات را شامل می شود و به صورت مکرر اتفاق می افتد.

برای رشته مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) حدود 30 گرایش مختلف در کشورهای مختلف تعریف شده است. اما چهار گرایش اصلی این رشته که تقریبا در همه دانشگاه ها تدریس می شوند به شرح زیر است:

1- بازاریابی و مدیریت فروش ( Marketing )

2- مدیریت مالی و مدیریت موسسات مالی ( Finance )

3- مدیریت تولید و سیستمهای تولید و پروژه ( Operation )

4- مدیریت منابع انسانی ( Human Resources )

 

امروزه مدیریت ارشد کسب و کار با گرایش هایی مانند تجارت الکترونیک و فن آوری اطلاعات نیز ارائه می شود که نشان از انعطاف پذیری بالا و نیاز روز افزون به فارغ التحصیلان این رشته است.

تحصیلات تکمیلی  این رشته دوره تحصیلات تکمیلی رشته مدیریت بازرگانی است. به دلیل اشتباه در ترجمه عبارت Business به بازرگانی(در حالیکه ترجمه صحیح آن کسب و کار است) و عدم اطلاع از مباحث آموزشی دوره کارشناسی مدیریت کسب و کار(بازرگانی) و تقسیم نابجای این رشته به دو رشته در ایران(که در اصل هر دو یکی هستند، اما ملاحظات درآمدی و حرفه ای باعث این تفکیک شده)باعث این تصور اشتباه گردیده که این رشته جدا از رشته ای است که در دوره کارشناسی از آن به مدیریت بازرگانی یاد می شود و یا به اشتباه فرض می گردد که این رشته جدای از دیگر گرایش های مدیریت است. با اینحال مراجعه به سایتهای دانشگاه های برتر دنیا در زمینه کسب و کار(بازرگانی) نشان می دهد که این رشته چیزی غیز از رشته مدیریت بازرگانی می باشد. از سوی دیگر برخی دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی ایران این رشته رابه مدیریت اجرایی ترجمه کرده اند که این مورد نیز صحیح نیست.چرا که رشته ی مدیریت اجرایی در واقع گرایش اجرایی این رشته در مقطع دکترا می باشد که به آن EMBA می گویند و مخفف عبارت EXEXCUTIVE Master of Business Administration است.

با همه این اوصاف افرادی که مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) را به عنوان رشته تحصیلی خود در دوره تحصیلات تکمیلی انتخاب می کنند، حداقل دوره کارشناسی را در یکی از رشته های دانشگاهی گذرانده و با حوزه تخصصی دوره کارشناسی آشنائی پیدا کرده‌اند. این افراد پس از فراگرفتن دانش مدیریت و کسب تجارب مدیریتی، نیروهای ارزنده‌ای خواهند شد که می توانند با ترکیب دانش تخصصی و مدیریتی خود و کار در زمینه‌های بالا نقش مهمی در بهبود مدیریت جامعه و کار آفرینی ایفا نمایند. لازم به ذکر است آموزش دوره های مدیریت کسب و کار در آموزشگاه های آزاد نیز انجام میگردد. در چند سال اخیر سازمان فنی حرفه ای نیز مبادرت به برگزاری دوره های کاملا عملی و کارگاهی مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) نموده است.

تاريخچه مدیریت ارشد کسب و کار قدمتی حدودا" 80 ساله دارد و به نظر می رسد که در Wharton Business School وابسته به دانشگاه پنسیلوانیا متولد شده باشد.

زمینه های فعالیت فارغ التحصیلان مدیریت ارشد کسب و کار فارغ التحصیلان این دوره با فراگیری دانش و فنون مدیریت قادر خواهند بود در زمینه های ذیل فعالیت نمایند:

اداره امور واحدهای ستادی سازمانهای تولیدی و اجتماعی در جهت کمک به مدیران این سازمانها برای اداره مؤثرتر سازمانهای خود

اداره و راهبری مؤثر و کارآمد یک سازمان یا یک بخش تخصصی از آن نظیر بخش های تولید، تحقیق و توسعه، مالی، فروش، پرسنلی و اطلاعات

ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان با تجدید تشکیلات، رویه ها و شیوه های اداری آن بخش

کارآفرینی در یک سازمان برای شروع فعالیت های جدید یا ایجاد و اداره سازمانهای جدید

طراحی تحول در کل یک سازمان و رهبری و هدایت تحولات کلی بعد از کسب تجربیات مدیریتی

ضرورت و اهمیت مدیریت ارشد کسب و کار توسعه کشور و ارتقاء استاندارد زندگی در آن مستلزم بهبود و ارتقاء کیفیت مدیریت در سازمانهای اقتصادی و اجتماعی است. با بهبود مدیریت است که میتوان بهره وری را افزایش داد و از ظرفیت ها و امکانات موجود کالا و خدمات بیشتری را تولید نمود و ظرفیت های زیادتری را بوجود آورد.

بهبود مدیریت نیز مستلزم آگاهی و تسلط به دانش مدیریت است. امروزه مدیریت به عنوان یکی از شاخه های معرفت بشری پیشرفت زیادی نموده است و آموزش و تحقیق در زمینه آن گسترش فراوانی یافته است. باتوجه به اهمیت مدیریت در رشد و ارتقاء سازمانها و جوامع، نظامهای آموزش عالی کشورها آموزش و تحقیق در حوزه مدیریت را از نظر کیفی و کمی به سرعت توسعه داده اند.

یکی از زمینه های بارز توسعه آموزش مدیریت ایجاد رشته کارشناسی ارشد مدیریت سازمان ( MBA ) در کشورهای مختلف جهان است. این رشته به سرعت نخست در آمریکا و کشورهای صنعتی و سپس در کشورهای در حال توسعه موفق، گسترش یافته است.

همانطوریکه قبلا ذکر شد، فارغ التحصیلان دوره های کارشناسی و مخصوصا فارغ التحصیلان دوره های فنی و مهندسی وارد این دوره شده و در یک آموزش فشرده و پرکار به فراگیری دانش و فنون مدیریت می پردازند. ترکیب دانش تخصصی دوره کارشناسی و آگاهی و تسلط به دانش و فنون مدیریت در دوره کارشناسی ارشد، از فارغ التحصیلان این دوره مدیران کارآمد و مؤثری میسازد که در افزایش کارآیی و رشد سازمانهای اقتصادی - اجتماعی تأثیر بسزایی دارند. به خاطر کسب همین توانایی هاست که در سه دهه اخیر دوره های مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) در کشورهای مختلف جهان به سرعت گسترش یافته و تنها در کشور آمریکا حدود 700 موسسه آموزش عالی دوره مدیریت ارشد کسب و کار (MBA) ارائه میدهند.